De Sint Vitus Parochie Dedemsvaart

Even een stapje terug.

Omdat in de jaren 1820 veel Duitse veenarbeiders naar Nederland trokken, vooral uit de zeer katholieken streek van het voormalige Graafschap Lingen, werd het door de RK. Kerk noodzakelijk geacht ook een kerk te stichten aan het kanaal de Dedemsvaart in de gemeente Avereest.

Baron van Dedem, die niet graag zijn arbeiders naar elders zag vertrekken, stelde grond voor de te bouwen kerk ter beschikking, zodat ze werd gebouwd in 1820.

Vooral in de zomermaanden zullen alle plaatsen wel bezet zijn geweest vanwege de seizoenarbeid, maar in de winter telde de jonge parochie slechts 60 vaste parochianen. Al in 1830 was dit aantal aangegroeid tot 330.

In 1855 was Mgr. J. Zwijsen de eerste aartsbisschop van Utrecht der Nederlandse kerkprovincie. Hij maakte van Avereest een parochie met een zelfstandig kerkbestuur. Vanaf die tijd beginnen de verslagen van de kerkbestuursvergaderingen van de parochie.

De eerste kerkmeesters die werden aangesteld waren Franciscus Knuwer, een weduwnaar en Berend Minke toen 35 jaar oud.

De familie Minke heeft veel voor de kerk betekend. Misschien was dit meegegeven door Jurriën die in 1829 bij zijn vertrek naar Nederland door de kerk financieel was geholpen. Hierbij opgemerkt dat zowel de katholieken als protestante verveners ook enigszins hun geweten susten door gulle giften aan de kerken. Wellicht werd hun later niet zo kwalijk genomen dat zij hun (relatief vele) geld verdienden dankzij uitermate lage lonen van hun arbeiders.

In 1862 schonk Jurriën (76) ter gelegenheid van zijn 45-jarig huwelijksfeest aan de kerk een koorkap van witte zijde en een Gotisch Ciborie (hostikelk met deksel). In 1866 schonk moeder Anna Schomaker (72) een gouden kruis, alsmede een gouden slot met ketting voor het Mariabeeld. In dat zelfde jaar zorgde de familie Minke ervoor, dat er in de plaats van het kleine ziekenhuisje in Avereest een betere inrichting op dat gebied kwam.

Overigens waren de Minke’s steeds precent, indien er ten nutte van het algemeen belang gegeven moest worden. Het was zelfs de gewoonte om de intekenlijsten met de naam Minke te doen beginnen, opdat andere parochianen zich naar hún openingsbedrag konden richten. Ook vindt er in 1855 een oprichting plaats voor een armbestuur waarvan Martin Minke (29) tot voorzitter wordt gekozen.

Tevens wordt er een fonds in het leven geroepen voor de bouw van een nieuwe kerk. Niet verwonderlijk te vermelden dat Berend en Martin hiervan deel uit maakten. Grote verveners lieten zich nogal graag gelden en hielden een vinger aan de pols op kerkelijk, sociaal en politiek gebied.

De nieuwe kerk kwam er, zij het pas in 1975. Ook Slagharen had twee jaar eerder een nieuwe kerk gekregen. Beide kerken hadden dezelfde architect, Alfred Tepe uit Utrecht. Niet verwonderlijk dat de bouw van beide kerken met elkaar overeenkwamen.

Ter nagedachtenis is naast de ingang van de kerk een gedenksteen ingemetseld waarop de namen van de toenmalige kerkmeesters, die tevens de bouwcommissie vormden, staan vermeld. Deze gedenksteen is nog aanwezig maar door de tand des tijds is het lezen van alle namen bemoeilijkt.

Voor de aankleding van de nieuwe kerk zorgden vooral de familie Geerdes en Minke met hun financiële bijdragen.

Berend en Martin schonken bij de ingebruikname van de nieuwe kerk, het Maria- en Jozefaltaar met de daarbij behorende kandelaars.

Ter gelegenheid van het huwelijk van Maria, (de oudste dochter van Berend) met Gerard Bloemen, een maand daarvoor, schonk Berend de gebrandschilderde ramen aan weerszijde van de kerk. Deze zijn echter later weer vervangen.

Op 15 augustus 1886 droeg Bernard zijn eerste H.Mis op in de St.Vituskerk, die bij deze gelegenheid een vergulde zilveren Ostensorium (monstrans, waarin de H.Hostie zichtbaar getoond wordt) ten geschenke gaf met in de voet gegraveerde opschift: Ïn grati animi erga Deum documentum dona me dedit Rever dus Dmns H.J.M.Minke Parochiae St.Vitus in Avereest”. (uit dankbaarheid aan God heeft de Z.E. Heer H.J.M.Minke mij geschonken aan de parochie van de St.Vitus te Avereest) 15 augustus1886.

Ter gelegenheid van het huwelijk van Rika Minke met Gijs van Thiel in 1888 in de St.Vituskerk, schonk Martin de nu nog aanwezige preekstoel.

De Minke’s waren enorm gelovig en goed voor hun kerk. Met verjaardagen wenst men elkaar een gemoedsrust der Ziel om later den Heer voor eeuwig te mogen loven in den schoonen Hemel.

De kerk was erg afhankelijk van giften en schenkingen van haar parochianen. De katholieke verveners gaven vaak aan de kerk bij bijzondere familiegelegenheden zoals geboortes, huwelijken en jubilea.

Bij het huwelijk van Anna Minke met Theodoor Burgers in 1894, schenkt Martin de kerk nieuwe eikenhouten banken in de zuiderbeuk. Na het overlijden van Berend Minke (Bergje) in 1892, werd schoonzoon Thijs Muurlink als zijn opvolger in het kerkbestuur gekozen.

Ook moeder Anna Wolters van het Bergje, middels weduwe, zet de traditie voort bij het huwelijk van haar dochter Dina Minke met Willem Scholtens in 1897, met een schenking van de 14 Kruiswegstaties, die op koper zijn geschilderd.

Martinus Minke (Marjo) schonk in 1902 het beeld van de heilige St.Vitus van beeldhouwer Stolzenberg te Roermond. De reden van deze schenking is niet helemaal duidelijk.

Ter gelegenheid van de gouden Bruiloft van Martin en Dora (Truiswijk) in 1904 wordt het transept van de kerk , een gebrandschilderd raam, geplaatst van de geboorte van Christus uit het atelier Nicolaas te Roermond.

De volgende generaties van de vervenersfamilies hebben niet zo meegedaan met het geven van schenkingen, de noodzaak was ook niet meer zo aanwezig.

Martinus Minke en Joh Nieuwenhuis (Marjo) hebben ter gelegenheid van het huwelijk van hun oudste dochter Dorine met Everhard Schouten in 1928, een tweede gebrandschilderd raam geschonken van de kruisiging van Christus. Deze ramen zijn er nog met vermelding van de schenkers.

Rond de eeuwwisseling werd het kerkbestuur uitgebreid met nog enkele leden. Bij vertrek van S.J.Breukel in 1921 werd Martinus als zijn opvolger benoemd. Martinus Minke en Thijs Muurlink zijn beide in 1937 overleden. Hun plaatsen werden weer ingenomen door Herman Peters en Guus Minke.

Vader Martin (Truiswijk) is tot zijn dood voorzitter gebleven van het armbestuur, 63 jaar lang. Daarna is zijn jongste zoon Antoon in het armbestuur gekomen. Ook hebben Antoon Kappers Sr. En zijn zoon Bernard Kappers deel uitgemaakt van het armbestuur.

In de tweede wereldoorlog zijn de klokken door de Duitsers meegenomen. Antoon schonk de kerk nieuwe, deze zijn met geluidinstallatie geplaatst tegen Kerstmis 1947.